جغرافیای طبیعی و انسانی :
نام خوانسار به صورت خونسار بوده که به معنی چشمه سار است . خان ، خانی و خن در فارسی به معنای چشمه است که واژه کردی کانی (چشمه) نیز با آن هم ریشه است. خوانسار در عرض جغرافیایی 33 درجه و 13 دقیقه شمالی و طول جغرافیایی 50 درجه و 19 دقیقه شرقی در ناحیه ای نه چندان دور از کویر مرکزی ایران در فاصله حدود 150 کیلومتری شمال غرب شهر اصفهان واقع شده است .
خوانسار شهری است خوش آب و هوا با ارتفاع 2250 متر بالاتر از سطح دریا و پوشش گیاهی متنوع که لاله های واژگون آن معروف هستند.
دره خوانسار در امتداد رشته کوههای جنوب غربی ، شمال شرقی بین دو رشته ارتفاعات آهکی کرتاسه قرار دارد . وجود ارتفاعات بلند و مرتفع در دو سوی دره خوانسار مانع از امتداد و گسترش تشکیلات شیستی که رخساره آنها تپه ماهورهاست گشته است . مهم ترین عامل فرسایش در سطح منطقه در درجه اول فرسایش آب های روان و در درجه دوم فرسایش مکانیکی ناشی از تغییرات درجه حرارت یخبندان می باشد .
مرتضی راوند در تاریخ اجتماعی ایران در مورد خصوصیت مردم خوانسار می گوید : " و آنچه را نباید فراموش کرد اتحاد مردم خوانسار است که قابل اهمیت می باشد و در دوستی هم اگر از طرف ، محبت و یکرنگی ببینند صادقند. مردم خوانسار در هر کجا که باشند هوای یکدیگر را دارند و اگر برای یک نفر حادثه ای پیش آید به جای شماتت و سرزنش اول دست او را می گیرند و برایش اعاده حیثیت می کنند ، مخصوصاً در موارد ورشکستگی و مسائل مادی و این خصوصیت هاست که جذب قلوب دیگران را می کنند."
همچنین است زبان و گویش خوانساری که در طول اعصار تحت تأثیر زبان های مختلف قرار گرفته است.آنچه مسلم است ریشه زبان و گویش خوانساری پارسی میانه و تاحدودی ماد غربی است .
نوع لباس و حتی زبان و ریشه های تاریخی از جمله دلایل دال بر سابقه تاریخی یک مکان است.هرچند قدمت آثار به جا مانده تاریخی در خوانسار (به جز آتشکده هیکل در تیدجان) سابقه ای قبل از اسلام ندارد ، لیکن ریشه کهن گویش خوانساری تا زمان «مادها» نیز می رسد.
تاریخچه و جمعیت :
تاریخچه شهرستان خوانسار به قبل از اسلام می رسد وجود آثاری از آتشکده تیر و معبدی بنام هیکل در کوه تیر در حوالی روستای تیدجان و سنگ قبری به خط پهلوی در قریه قودجان دلیلی بر این مدعاست . مدارکی که از سابقه تاریخی خوانسار در دست است تاریخ مهاجرت دسته ای از اقوام یهود به خوانسار و سرگذشت آنها است که به زمان سلطنت کوروش می رسد .
جمعیت ساکن در این شهرستان بالغ بر 37 هزار نفر بوده که با توجه به برآوردهای بعمل آمده این رقم رو به افزایش است . لازم به توضیح است که جمعیت غیرساکن این شهرستان در نیمه دوم سال به 50 هزار نفر بالغ میگردد. این شهرستان دارای یک بخش مرکزی و سه دهستان به نام های چشمه سار ، کوهسار و پشت کوه و دارای 18 روستا می باشد.
در فصول سرد سال دمای هوا تا 20 درجه زیر صفر کاهش می یابد و در گرمترین روزهای فصل تابستان درجه حرارت به 38 درجه سانتیگراد افزایش می یابد و درجه رطوبت نسبی 2.32 می باشد. آب این شهرستان از طریق 179 چاه ، 158 رشته قنات و 59 رشته چشمه با میزان آبدهی 105 میلیون مترمکعب ، تأمین می شود.
مردم خوانسار دارای لهجه خاصی نبوده ولیکن دارای گویش مستقل خوانساری می باشند که این گویش ریشه در زبان فارسی قدیم داشته و از قبل از اسلام در این شهرستان رایج بوده است . در کتب تاریخ نقل است شهربانو همسر امام حسین(ع) – دختر یزدگرد سوم- در هنگام اسارت در مجلس عمر خطبه ای به زبان و گویش خوانساری ایراد نموده است که این جمله معروف از اوست : اف بر ابرویزبو که نامه پیغمبرش بدرا . (یعنی اف بر خسروپرویز باد که نامه پیغمبر را پاره کرد)
تاریخچه تشکیل شهر و اقتصاد:
وفور چشمه ها در دره خوانسار عامل پیدایش این سکونتگاه به صورت روستایی کوچک و سپس تکامل و گسترش آن در ادوار مختلف بوده است. در قدیم در اطراف شهر چشمه های زیادی وجود داشته است .
قسمت علیای رودخانه خوانسار از یک طرف و از سویی دیگر گسترش شهر با جهتی جنوبی ، شمالی به موازات رودخانه نیز بیانگر اهمیت و نقش منابع آب در توسعه و تکامل شهر خوانسار می باشد.
محل اولیه شهر خوانسار تا حدود چهارصد سال قبل در بخش جنوبی دره خوانسار قرار داشته که اکنون تبدیل به مراتع و باغات گشته است .
در خصوص محل اولیه شهر باید این نکته را در نظر داشت که انتخاب محل هسته اولیه شهر خوانسار به علت مسائل جبری از جمله نداشتن حق استفاده از آب سرچشمه خوانسار بوده است . بنابراین هسته اولیه شهر در محلی بین محله های جنوبی (فعلی شهر) بین محله موریزان قسمتی بخش هایی از محله سردشت قرار داشته و آب مصرفی از طریق قنوات و چشمه ها و شعبه جنوبی رودخانه خوانسار تأمین می گشته است. از جمله علل جایگزینی شهر در محل فعلی امکان دسترسی بیشتر به آب رودخانه خوانسار و چشمه های واقع در شمال مقر اولیه شهر به ویژه چشمه های واقع در محل سرچشمه بوده است . استفاده بیشتر از رودخانه و چشمه های پر آبی همچون چشمه های پیر ، کرکخان ، شترخان و مرزنگوش شرایط مساعد را جهت رشد و توسعه بیشتر مهیا ساخته اند .
نقشه شهر در محل اولیه بیشتر شبیه به یک هلال کشیده شده بود . جایگزینی شهر در محل فعلی در واقع باعث فشردگی و تراکم مساکن و محله ها و به طبع آن نوعی اتحاد انسجام را نیز باعث می گردد که مدتی بعد تأثیر بسیار بر وحدت و انسجام مردم شهر در برابر حمله افاغنه به خوانسار در زمان صفویه داشته است .
به استناد آمار موجود تقریباً 6000 نفر از جمعیت 40 هزار نفری این شهرستان در بخش کشاورزی و دامداری و دامپروری و حدود 4200 نفر در بخش خدمات و 600 نفر در بخش صنعت مشغول به کار می باشند .
محصولات اصلی به ترتیب سطح کشت عبارتند از : گندم – جو – علوفه – سیب زمینی و حبوبات و محصولات باغی شامل : انگور – گردو – بادام و زردآلو می باشد .
این شهرستان در زمینه تولید عسل سابقه طولانی دارد و در حال حاضر با تعداد بالغ بر 32000 کلنی زنبورعسل سالیانه بیش از 350 تن عسل تولید و به شهرهای دیگر و حتی به خارج از کشور صادر می نماید .
خشکبار از قبیل مغز گردو ، بادام و برگ زردآلو از دیگر محصولات این منطقه می باشد .
کوهستان و ارتفاعات :
رشته کوه خوانسار رشته کوهی است واقع میان شهرستان گلپایگان و فریدن مرکب از کوههای دربند ، صاف دوتو ، زرد ، برجی ، الشگر ، خوانسار ، دربند و شنستان که بلندترین قله آن کوه دره بید به ارتفاع 3631 متر است .
این قله در دهستان حومه و زرق از شهرستان فریدن و در فاصله 20 کیلومتری باختران واقع شده است. رشته کوه خوانسار از دره رودخانه دربند شروع شده و تا 2 کیلومتری شمال باختری روستای دامنه به طول 56 کیلومتری و عرض بین 5 تا 10 کیلومتری کشیده شده است. دامنه های شمالی این رشته به دهستان های کرچمبو و حومه برزق از شهرستان فریدن مشرف است و رودخانه قلمرود و خوانسار و دربید از آن سرچشمه می گیرد.
در دامنه های این کوه روستاهای چندی واقع شده که مهم ترین آنها عبارت است از : حسن آباد ، کهرت وادشت ، پایتخت مالگاه ، شهر خوانسار ، دربید ، قفر ، قوهک ، خلج ، ده رجب .
میانگین دمای سالانه هوا در این رشته کوه بین 5 تا 15 درجه و میزان بارندگی سالانه بین 300 الی 500 میلیمتر است .
ارتفاعات و ناهمواری ها :
ناهمواری های آهکی خوانسار در مقابل عوامل مختلف فرسایش به خصوص فرسایش ناشی از انحلال ، اشکال مختلف ژئومورفولوژی را به وجود آورده است که از آن جمله می توان چاه ها ، چاله ها ، غارهای آهکی و دره های تنگ و عمیق را نام برد .فرسایش آب های روان در دوره های بین یخچالی و بعد از آن در مناطق کوهستانی دره های عرضی تنگ و گود را به وجود آورده اند که در زبان محلی به نام های تنگ و دره بند نامیده می شود.
یکی از معروف ترین دره های عرضی که تنگ نامیده می شود در جنوب شهرستان است که تنها راه ارتباطی بین خوانسار با فریدن و اصفهان است و جاده اصفهان خوانسار و گلپایگان از آن عبور می کند .
از جمله دره های عرضی که به نام دره دربند نامیده می شوند دره عرضی کوچکی است به نام دربند کوچک و دره عرضی بزرگتری در مجاورت آن که به نام دربند بزرگ نامیده می شود.
در ارتفاعات غربی شهر خوانسار نیز دره های عرضی وجود دارد که به نام دربند نامیده می شود. در ارتفاعات غربی شهر نیز چند نمونه غار آهکی وجود دارد که از معروف ترین آنان غاریست در گردنگاه در مجاورت کوه قبله که این غار نیز به اشکفت معروف است .
همچنین یکی از سواحلی که عمل رسوب گذاری ماسه ها در پای صخره ها قابل مشاهده است در جنوب شهر خوانسار به نام تیزاب است . عمل انحلال آهک ها در دره عرضی (دربند بزرگ) در جنوب شرقی خوانسار (در جنوب روستای لاینجد) در 5 کیلومتری غار اشکفت ، غار کوچک اتاقک مانند را به وجود آورده است. در دهانه این غار کوچک اتاقک بر اثر عمل فرسایش و انحلال ستونی عظیمی شبیه به پیکر یک انسان ایستاده با کلاهی لبه دار به وجود آمده است .در بین اهالی منطقه این ستون شبیه به پیکر انسان به عمر معروف است .
پوشش گیاهی :
خوانسار شهری است کوهستان و مرتفع ، پوشش گیاهی آن در کوهستان ها استپ کوهی همراه انواع گون ها و گون گزنگبین است. مراتع خوانسار از جمله مراتع ییلاقی استان اصفهان محسوب می گردد. پوشش گیاهی منطقه شامل زمین های زراعی ، باغات و درختان میوه و مراتع نسبتاً غنی است. بخش زراعی و باغ ها و درختان و پوشش گیاهی دست کاشت به طور جداگانه مورد بحث قرار خواهد گرفت و منظور از پوشش گیاهی در این بحث پوشش گیاهی مراتع است ؛ نظیر مرتع گلستان کوه با 950 هکتار وسعت مهم ترین و غنی ترین پوشش گیاهی را در سطح منطقه داراست . مرتع گلبهار در جنوب ، مرتع دربند در جنوب شرقی و مراتع گردنگاه و ارتفاعات غربی شهر خوانسار مراتع قلعه ابراهیم را می توان نام برد که برای دامداران مراتع قشلاقی محسوب می شود.
بوته های گون گزنگبین بیشتر در جنوب شهرستان در منطقه گلستانکوه در 15 کیلومتری شهر خوانسار به صورت فشرده و متراکم سرتاسر منطقه را پوشانده است و ثمره آن شیره سفید رنگی است که ماده اولیه شیرینی گز است و بهترین جنس گز معروف به گز علفی و گزنگبین خوانسار است .
زیستگاه گونه های مختلف پستانداران :
هنگام سخن گفتن در مورد زندگی جانوری در خوانسار خرس در اذهان تداعی می شود که در سالهای اخیر این حیوان کمتر دیده شده است که به علت ناامنی محیط زیست به سمت غرب کوچ کرده است.از جمله حیوانات دیگر مثل گراز وحشی می باشد که به صورت گله های متعدد در مراتع و گاهی در میان باغات و مزارع زندگی می نمایند و به علت واقع شدن منطقه حفاظتی موته در شرق شهرستان خوانسار حیواناتی همچون آهو ، پادزن و قوچ در ارتفاعات شرقی خوانسار وجود دارد .
برخی نژادهای گوسفند نر دارای شاخ مورب و حلقوی و پیچ دار می باشند و در این صورت به نام قوچ نامیده می شوند.آهوی ایرانی جثه متوسطی دارد.بیشترین جمعیت آهوی ایرانی در مناطق پناهگاه حیات وحش موته (گلپایگان و خوانسار) پارک ملی (گلستان) ، پارک ملی بمو در شیراز ، منطقه ممنوعه بیدوئیه (کرمان)، منطقه کالمند یزد و جزیره خارک زندگی می کنند .
زیستگاه گونه های مختلف پرندگان :
سینه سرخ ایرانی :
این پرنده زیبا در راسته گنجشک ها و تیره توکا قرار دارد . طول بدن این گونه در حدود 17 سانتیمتر می باشد . سینه سرخ نر به وسیله سطح پشتی خاکستری مایل به آبی ، پس منقار ، گونه و پوشپرهای گوش سیاه ، ابرو و گلوب سفید ، سینه و پهلوی قرمز نارنجی و دم سیاه به آسانی تشخیص داده می شود. سینه سرخ ماده قسمت سیاه سر را ندارد ، در سطح پشتی قهوه ای تر و در سطح شکمی کمرنگتر می باشد و ناحیه سینه آن قدری تیره تر است . این پرنده اغلب خود را از انظار مخفی می کند . پروازش کم ارتفاع و مستقیم است و معمولا فقط از یک نهانگاه تا نهانگاه بعدی پرواز می کند .
بلبل گلستانکوه :
بلبل یا شباهنگ یا هزاردستان یا عندلیب نام گونه ای پرنده خوش آوا است که بیشتر در ایران یافت می شود و معروف است که نماینده نوای ساز ایرانی محسوب می شود. بلبل پرنده ای است کوچک که در سراسر ایران و خاورمیانه زندگی می کند . ماده بلبل آوازی دلکش ، اما آهنگی غم انگیز دارد . این پرنده حدود 15 سانتیمتر طول و پرهای بخش های بالایی بدنش قهوه ای و دمی تقریباً سرخی دارد . قسمت زیر بدنش مایل به سفید و پر زیر دمش به رنگ زرد و یا قرمز است .
این پرنده بیشتر در سوراخ درختان و طول جویبارها و در دشت ها و کوهستان های سرسبز به سر می برد .
کبک :
کبک پرنده ای زیبا ، آرام و وحشی است که در بسیاری از دشت ها ، دامنه ها و کوهپایه ها پراکنده است . این پرنده در نواحی وسیعی از جهان نظیر شمال آمریکا ، شرق اروپا ، خاورمیانه ، آسیای مرکزی ، شبه قاره هندوستان و باختر دور پراکنده است . وزن کبک ها بین 510 تا 680 گرم است . البته باید افزود که وزن کبک نر بین 510 تا 800 گرم و وزن کبک ماده 450 تا 680 گرم است . ترکیب پرها در هر دو جنس نر و ماده یکسان است .
گلستانکوه :
گلستان کوه منطقه ای است در جنوب شهرستان خوانسار در 15 کیلومتری آن که منطقه ای بسیار سرسبز و خوش آب و هوا می باشد که سراسر آن کوه پوشیده از گون های گزنگبین ، پیاز وحشی (موسیر) و انواع گلهای زیبا که از آن جمله می توان گلهای لاله اشک مژگان ، انواع لاله های سرنگون ؛ نظیر سرنگون ایرانی ، سرنگون حنایی ، لاله پیشه زار ، لاله آتشی و لاله کوهی را نام برد .
 |
|
مشخصات گل های این منطقه به شرح زیر است :
گل واژگون «گل سرنگون» :
پیاز مشخص این جنس شامل چند برگ فلسی ضخیم بوده و با هیچ پوشینه ای مستور نیست . برگ های آن متناوب ، متقابل یا بعضی فراهم در روی بنفش مایل به قهوه ای می باشد . یکی از گونه های گل واژگون ، گل سرنگون اشک مژگان می باشد که با ارتفاع 120 سانتیمتر گل های زنگوله ای درشت به رنگ های نارنجی مایل به قرمز که به طور زیبایی از سمت داخل با نوشگاه های سیاه رنگ یک زمینه سفید آرایش یافته اند . از شناخته ترین گیاهان پیازدار ایران به حساب می آید .
گل سرنگون ایرانی :
ارتفاع این گل تا 75 سانتیمتر می رسد . گل های آن متنوع است که 5.1 سانتیمتر اندازه آن و به رنگ ارغوانی می باشد که در میان عوام به گل های صندوقی معروفند .
گل سرنگون حنایی :
ارتفاع این گل 20 تا 30 سانتیمتر است . ترکیب گل ها به رنگ های قهوه ای مایل به زرد و در بعضی مواقع گل ها رنگ قهوه ای قرمز خود را از دست داده و به زرد متمایل به سبز در می آید . فصل رویش و گل دادن آنها در اردیبهشت و خرداد است .
لاله بیشه زار :
ارتفاع این گل 25 سانتیمتر است . گل های زرد همراه با خطوط سبز متمایل به بنفش دارای سه قطعه خارجی گل پوش و همچنین غنچه ای واژگون واقع بر یک دم گل بلند در اغلب ارتفاعات شرقی و غربی شهرستان دیده شده است .
لاله آتشی :
این گیاه شبیه گونه قبلی اما بدون خط و عاری از پرز است . پیاز آن پوشیده از پوشینه های بسیار و نمدی است و در عمق زیاد خاک قرار دارد . این گیاه به لاله اراکی نیز معروف است . فصل گل دهی آن بهار و در اغلب ارتفاعات خوانسار ، گلپایگان و فریدن می روید .
لاله کوهی :
ارتفاع آن 15 سانتیمتر و دارای دو رنگ قرمز یا زرد می باشد . پیاز آن در داخل پوشینه نمدی است . گلدهی آن در اردیبهشت و خرداد در ارتفاع 3000 متر در منطقه است .
گزنگبین (گز علفی) :
شیره سفید رنگی است که در فصل تابستان از گون استراگالوس ترشح می شود . گز خوانسار نوعی مان است .مان ها موادی با طعم کمی شیرین و ملایمند که به طور طبیعی یا بر اثر گزش حشرات و یا ایجاد شکاف در تنه درختان و یا برگ گیاهان مختلف به خارج ترشح می گردد که صفات درمانی دارد .
پارک سرچشمه :
یکی از مراکز تفرجگاهی و گردشگری خوانسار ، پارک سرچشمه این شهر می باشد . این پارک با وسعتی حدود 15 هکتار در جنوب شهر خوانسار و در دامنه کوه خوانسار قرار دارد . این پارک زیبا در طول سال و در فصول مختلف ، پذیرای میهمانان و گردشگران زیادی از شهرهای استان و دیگر نقاط کشور می باشد و به دلیل وجود چشمه های آب متعدد از جمله چشمه مرزنگوش ، چشمه شترخون و چشمه پیر که در جنب آرامگاه شیخ اباعدنان قرار دارد هم از طراوت و زیبایی خاص برخوردار شده است .
همچنین وجود جنگل انبوه از درختان مختلف در دامنه کوه و محل های استراحت و سکوهای مخصوص مسافران و میهمانان بر جاذبه طبیعی این پارک زیبا افزوده است . چشمه اصلی این پارک ضمن افزایش بر زیبایی پارک تأمین کننده آب کشاورزی خوانسار بوده و انهار 11 گانه خوانسار از آن بهره مند می شوند .
کوچه باغ :
خوانسار علاوه بر مکان های دیدنی و گردشگری طبیعی و تاریخی بسیار از باغ های انبوه نیز پوشیده شده است ، به گونه ای که اگر از بلندی های اطراف به شهر نگاه کنیم جز مواردی اندک ساختمان و سازه ای مشاهده نمی کنیم و شهر را پوشیده از درخت میبینیم .
یکی از مواردی که چشم هر بیننده ای را در خوانسار به خود خیره می کند ، کوچه باغ های زیبا و رویایی خوانسار است . کوچه باغ هایی که با دیوارهای خشتی در بیرون و درختان سر به فلک کشیده ای که ارتفاع آنها چند برابر دیوارهاست ، خودنمایی می کند.وجود درختان با قدمت زیاد و تنوع رنگی که در بین برگ های این درختان وجود دارد ، جلوه های بصری زیبایی را در این دالان ها ایجاد می کند .
 |
امامزاده سید احمد :
این امامزاده شریف سید احمد بن سید محمد بن علی النقی مشهور به شاهزاده احمد هستند که نسبتشان به روایت اهالی به حضرت امام هادی (ع) می رسد. این زیارتگاه دارای گنبد دوپوش است که روی بقعه قرار گرفته و در دو طرف گنبد ، دو مناره گلدسته ساخته شده که بر زیبایی و جلال معنوی امامزاده افزوده است . در داخل حرم زیارتگاه ضریحی فلزی در ابعاد 3*2 روی سنگ مزار قرار گرفته است که در سال 1363 ساخته شده است . اضلاع دیوارهای جوار ضریح آینه کاری هنرمندانه ای دارد که تا سقف ادامه یافته و چشم هر زائری را به خود خیره می کند .
این زیارتگاه در جنوب شهر خوانسار و کنار رودخانه اصلی در خیابان آیت الله خوانساری واقع شده است . این بقعه مورد توجه اهالی شهر بوده و دوستداران این آستان پاک ، روح و جان خود را با الطاف آن امامزاده بزرگوار صیقل می دهند .
امامزاده سید صالح :
امامزاده سید صالح قصیر واقع در بیدهند خوانسار با هفت واسطه به امام هفتم شیعیان حضرت امام موسی بن جعفر (ع) می پیوندد و از آن جهت ملقب به قصیر بوده اند که خود و فرزندانش کوتاه قد بوده اند .
سید صالح قصیر مدفون در بیدهند خوانسار سید صالح قصیر اول و سید صالح قصیر مدفون در پشتکوه فریدن به سید صالح قصیر دوم ملقب می باشد . در شجره نامه های قدیمی که در سال 1256 قمری تنظیم شده است و ممهور به مهر علمای آن زمان می باشد آمده است که سید صالح علیه الرحمه صاحب حالات صوری و معنوی بوده و مریدان او در لرستان و بختیاری بسیارند .
 |
 |
امامزاده محمود :
نسب این امامزاده شریف بنا به نقل از معتمدین محل با چهار واسطه به حضرت هادی (ع) می رسد . مرحوم آیت الله مرعشی نجفی در شجره نامه این مکان آورده اند که : امام هادی (ع) فرزند به نام سید محمد (ع) در سامرا دارند که عرب ها به آن توجه بسیار دارند و با استناد به شجره ابلاغی و نظر آیت الله علوی ، سید احمد (ع) فرزند سید محمد مدفون در سامراست و فرزندی دارد به نام آسید محمد که هر دو در خوانسار مدفونند و آمده است که سید محمود (ع) فرزند سید محمد (ع) ابن سید احمد (ع) می دانند و این مطلب در کتیبه سنگی موجود در امامزاده مشهود است . قدمت این بنا نیز به نقل از معتمدین محل به دوره صفویه رسیده است .
این بنا دارای گنبد 12 ضلعی و مخروطی شکل می باشد . همچنین گفته می شود باباترک با طغیان ترک از طرف امراء وقت خود مأمور آوردن طلای بالای گنبد این امامزاده می شود و وقتی به رحمت ایزدی می پیوندد . در این مکان مدفون می گردد که به همین سبب این مکان را به بابا ترک نیز می شناسند . این مکان دارای آب انبار و سردابه ای قدیمی است که به قدمت مکان و اهمیت آن می افزاید .
مردم و اهالی شهر خوانسار نسبت به این مکان و امامزاده شریف اعتقاد و احترام ویژه ای قائل می باشند .
علمای خوانسار :
در طول تاریخ علما و فقهای بزرگی از این دیار برخواسته و پرچو دار جهان تشیع بوده اند که می توان به حضرات آیات عظام : آیت الله سید احمد خوانساری ، آیت الله سید محمد تقی غضنفری خوانساری ، آیت الله سید ابوالقاسم جعفری (میرکبیر) ، آیت الله سید محمدتقی اسدی خوانساری ، آیت الله سید حسین علوی ، آیت الله نجفی خوانساری ، آیت الله صفایی خوانساری و آیت االله ابن الرضا اشاره کرد .
از دیگر افراد بزرگ و معروف خوانسار در نیم قرن اخیر می توان به افرادی چون آیت الله العظمی علوی ، آیت الله حاج سید مهدی غضنفری ، آیت الله حاج سید هاشم غضنفری ، آیت الله العظمی ابن الرضا ، آیت الله حاج سید مهدی ابن الرضا ، آیت الله حاج سید مرتضی علوی ، حاج سید حسین میرباقری ، حاج حسن امیری ، حاج محمدتقی و حاج میرزا حسن و حاج علی توکلیان ، خاندان های جواهری ها ، شفیعی ها ، عظیمی ها ، میرباقری ها ، هاشمی ها ، علوی ها ، سلطانی ها و سایر خاندان های معروف اشاره کرد .
یکی دیگر از چهره های معاصر در حوزه که از خوانسار پا به عرصه گیتی نهاد آیت الله حاج سید هادی غضنفری خوانساری (صاحب کتاب کبیر مصادر الاجتهاد و مبانی الاسنباط عند الامامیه) است .
استاد شیخ حسین انصاریان متولد خوانسار است و پدر جد مادری او شیخ اباعدنان است که از مشایخ صوفیه بوده و مقبره اش در سرچشمه خوانسار به نام بابا پیر مشهور است .
.jpg)
مادر امام خمینی خوانساری بوده و فرزند سید حسین خوانساری بوده است .
همچنین آقای عزت الله شاهی ، معروف به عزت مطهری از مشهورترین مبارزان پیش از انقلاب که سخت ترین شکنجه ها را تحمل کرد نیز در خوانسار به دنیا آمده است .
هنرمندان خوانسار :
خوانسار زادگاه مشاهیر هنری ، ادبی و مذهبی بسیاری بوده است . از آنها می توان به استادان آواز ایران محمودی خوانساری و ادیب خوانساری اشاره کرد . گوشه ای از آثار هنرمند برجسته ، استاد آواز ایران ، محمودی خوانساری ، اشرف الکتاب خوانساری و یدالله کابلی خوانساری از خوشنویسان بنام که متولد این شهرستان بوده اند . وبسایت رسمی هنرمند عالیقدر ، استاد یدالله کابلی خوانساری ، مهندس علی اکبر میرشفیعی ، آرشیتکت و نقاش ، خالق آثاری ارزشمند و ماندگار در زمینه معماری و نقاشی آبرنگ در شهرستان خوانسار و تهران ، از هنرمندان معاصر خوانسار می باشد . از جمله آثار او در شهرستان خوانسار می توان به طراحی مجموعه دانشگاه خوانسار ، بنای شهرداری ، مجموعه ورزشی دارالفنون و شماری دیگر از بناهای اداری ، مذهبی ، فرهنگی و مسکونی اشاره کرد .
شعرای خونسار :
از شعرای اواخر سده دهم ، حکیم زلالی است که در سرودن شعر و به خصوص مثنوی استاد بوده است. وی از شعرای زمان شاه عباس بوده و معاصر شیخ بهادر و میرداماد و با ایشان رقابت داشته است . از ایشان آثار بسیاری باقی مانده است . از جمله : هفت کتاب مثنوی به نام سبعه سیار با نام های آذر و سمندر ، شعله دیدار ، میخانه زر و خورشید سلیمان نامه و حسن گلو سوز و محمود ایاز که کراراً در ایران و هند چاپ گردیده است . وفات ایشان در سال 1024 است .
محمدجواد ولای متخلص به افسرالشعرا نیز از معاصرین می باشد .
علمای خوانسار :
1) آخوند ملاعبدالکریم خوانساری
2) آقا نورالدین خوانساری
3) آیت ا...حاج آقا حسین روحانی
4) حاج آقا جعفر خوانساری
5) آخوند ملا حیدر خوانساری
6) آیت ا... حاج شیخ موسی خوانساری
7) آقا میرزا جعفر
8) آقا میرزا سید علی
9) آقا میرزا مهدی
10) آقا میرزا داوود
11) آخوند ملا محمد صادق شاکریان
12) آقا رضی الدین محمد خوانساری
13) آقا حسین خوانساری
14) المحقق خوانساری آقا حسین
15) آقا جمال خوانساری
16) سید علی میرحبیبی بیدهندی
17) سید کمال الدین
18) سید میرزا آقا خوانساری
19) سیدمحسن ناشرالاحکام
20) حاج سید جواد خوانساری
21) حاج سیدحسن موسوی خوانساری
22) آقا سید جمال الدین محمودی خوانساری
23) حجه الاسلام سیدمحمد باقر سجادی
24) سیدعلی سجادی خوانساری
25) آقا میرزا محمود ابن الرضا
26) آقا میرزا رضا ابن الرضا
27) حاج سید محمد علی ابن الرضا
28) حاج سید مهدی ابن الرضا خوانساری
29) مرحوم سید هاشم غضنفری
30) مرحوم سید محمد تقی غضنفری
31) آیت ا... حاج آقا حسین علوی
32) سید ضیاء الدین خوانساری
33) حاج آقا فضل ا... سجادی خوانساری
34) آقا سیدعلی اکبر بیدهندی
35) سید محمود میر اشرف
36) آقا سید جمال الدین چهارسوقی
37) سیدضیاء الدین چهارسوقی
38) میر محمد هاشم چهارسوقی خوانساری
39) سید محمد کاظم خوانساری
40) آقا سید مهدی کاظمینی خوانساری
41) حاج سید محمد باقر خوانساری
42) آقا سید جلال الدین
43) آقا سید محمد مسیح خوانساری
44) آقا میرزا بهاءالدین خوانساری
45) حاج سیدصدر الدین خوانساری
46) مرحوم آیت اله آقا میرزا محمد باقر خوانساری
47) سید محمد خوانساری
48) سید جواد خوانساری
49) سید محمد مهدی کاظمینی خوانساری
50) مرحوم حاج میرزا زین العابدین خوانساری
51) آقا سید حسین خوانساری
52) مرحوم آیت اله حاج سید محمد تقی خوانساری
53) آیت اله حاج سید محمد باقر خوانساری
54) حاج سید محمد علی خوانساری
55) آقا میرزا جعفر خوانساری
56) آقا سید ابوالقاسم خوانساری
57) آقا سید ابوطالب خوانساری
58) آقا سید احمد خوانساری
59) آقا سید حسن خوانساری
60) آقا سید خلیل خوانساری
61) آقاسید محمد باقر خوانساری
62) آقا سید ابوالفضل خوانساری
63) شیخ ابوالفضل خوانساری
64) حاج سید محمد رضا خوانساری
65) سید جمال الدین خوانساری
66) سید محمد صادق خوانساری
67) حاج میرزامحمد باقر و حاج میرزا جلال ابهری
68) آیت اله حاج سید احمد خوانساری
69) آقا سید فضل ا... خوانساری
70) مولانا محمد صادق خوانساری
71) آقا سید محمدحسن خوانساری
72) حاج سید یوسف خوانساری
73) آقا سید ابوالقاسم خوانساری
74) آقا سید محمد مهدی صاحب رساله ابوبصیر
75) آقا سید ابوالقاسم خوانساری
76) آیت اله آقا سید ابوتراب خوانساری
77) آقا سید علی خوانساری
78) مرحوم حاج سید حسین خوانساری
79) حاج هژبر
80) مرحوم حاج شیخ محمد حسین قودجانی
81) شیخ محمد جواد خوانساری
82) شیخ حسین انصاریان خوانساری
83) حجت الاسلام حاج شیخ هادی دوست محمدی
84) آقا شیخ محمد کاظم خوانساری
85) شیخ علی اکبر خوانساری
86) شیخ فضل ا... اعتضادی خوانساری
87) شیخ محمد علی امامی خوانساری
88) حاج شیخ محمد امامی خوانساری
89) مرحوم آقا میرزا منظور خوانساری
90) ملا میرک خوانساری
91) آیت اله حاج شیخ موسی خوانساری
92) شیخ ابراهیم خوانساری
93) شیخ ضیاء الدین خوانساری
94) شیخ زین الدین خوانساری
95) حاج شیخ علی آقا غفاری خوانساری
96) شیخ اسماعیل غضنفری خوانساری
97) حاج شیخ محمد کاظم مشایخی خوانساری
98) آقا سید محمد مهدی شهیدی خوانساری
99) شیخ احمد خوانساری
100) آیت ا... سید احمد صفایی خوانساری
101) آیت اله سید مصطفی صفایی خوانساری
102) آقا میرزا یوسف حمیدی
103) ملا محمدحسن شاکریان
104) ملا باقر شفیعی خوانساری
105) ملا محمد حسن جلالی حاج آخوند
106) حاج میرزا آقا واعظ زاده برهانی
107) آیت اله ملا مبین خوانساری
108) ملا عبداله خوانساری
109) حاج میرزا محمد کاظمینی
110) مرحوم آقا میرزا محمد ابراهیم
111) آیت اله آقا سیدمحمد صادق خوانساری
112) حاج میرمحمد حسین خوانساری
113) آقا میرزا مجتبی خوانساری
114) آقا میرزا محمود
115) میرزا هدایت اله
116) آقا میرزا حبیب اله
117) آقا میرزا عطاءاله خوانساری
118) آقا میرزا محمدحسن خوانساری
119) آقا میرسیدحسن خوانساری
120) حاج میر محمد حسین
121) آقا میرزا احمد خوانساری
122) حاج میرزا سید حسن روضاتی
123) حاج میرزا محمد حسین خوانساری
124) محمد جعفربن سید مهدی
125) میرزا محمد صادق خوانساری
126) آقا میرمحمد حسین خوانساری
127) مرحوم آقا میرزا محمد خوانساری
128) حاج میر سید علی خوانساری
129) آقامیرمحمد تقی خوانساری
130) حاج میر سید محمد خوانساری
131) حاج میرسید علی خوانساری
132) حاج میر سید علی
133) ملا احمد خوانساری
هنرمندان خوانسار :
1) محمودی خوانساری (استاد آواز)
2) ادیب خوانساری (استاد آواز)
3) اشرف الکتاب خوانساری (خوشنویس)
4) یدالله کابلی خوانساری (خوشنویس)
5) صانعی خوانساری
6) مهندس علی اکبر میرشفیعی (آرشیتکت و نقاش)
شعرای خوانسار :
1) محمدجواد ولای (افسرالشعرا)
2) آقاربیع خوانساری .
3) آقارضی خوانساری
4) افسر خوانساری
5) اسیر خوانساری
6) محمد صادق اشرفی خوانساری
7) دکتر حسین احمدی خوانساری
8) احسنی خوانساری
9) ملاصائب خوانساری
10) شیخ یوسف خوانساری
11) ضمیری خوانساری
12) صدر المشایخ اختر خوانساری
13) امینای خوانساری
14) بابا شوخی خوانساری
15) دکتر محمود براتی خوانساری
16) بدیع خوانساری نظام الشریعه
17) یوسف بخشی خوانساری
18) بانوی شاعره
19) تابعی خوانساری
20) تاجری خوانساری
21) پیر دهقان
22) پروای خوانساری
23) جدایی خوانساری
24) جناب خوانساری
25) تصنیفی خوانساری
26) جمال خوانساری
27) جهدی خوانساری
28) حشمتی خوانساری
29) حقی خوانساری
30) خاضع خوانساری
31) خضری خوانساری
32) خرم خوانساری
33) استاد محمد رضا خوانساری
34) درویش احمد خوانساری
35) داراب خوانساری
36) ذبحی خوانساری
37) زمان خوانساری
38) ملارفیعا خوانساری
39) حکیم زلالی خوانساری
40) احمد سهیلی خوانساری
41) مهدی سهیلی خوانساری
42) سمیع خوانساری
43) سرور خوانساری
44) سعید خوانساری
45) سالک خوانساری
46) سحری خوانساری
47) ساعی خوانساری
48) شیخ السلام خوانساری
49) دکتر صالحی
50) شهیدی خوانساری
51) شعیب خوانساری
52) شاه کرم خوانساری
53) شاه مراد خوانساری
54) صبوحی خوانساری
55) صبوری خوانساری
56) طاعتی خوانساری
57) طلوعی خوانساری
58) صفایی خوانساری
59) صفای خوانساری
60) غوغای خوانساری
61) عبدا... خوانساری
62) عندلیب خوانساری
63) فنایی خوانساری
64) فکری خوانساری
65) فروزش خوانساری
66) قاضی سعید خوانساری
67) قاضی نظام الدین خوانساری
68) قاضی داوری
69) قاضی زین الدین
70) قاضی امین خوانساری
71) قاضی جمال خوانساری
72) قاضی حسین خوانساری
73) کمال خوانساری
74) کوثری خوانساری
75) محشری خوانساری
76) مداح خوانساری
77) میرجذبی خوانساری
78) میرزا احمد شاعر خوانساری
79) ناجی خوانساری
80) مقصود خوانساری
81) ملا افسری
82) ملا ملک صانعی خوانساری
83) مدهوش خوانساری
84) مشربی خوانساری
85) مطرب خوانساری
86) مخفی خوانساری
87) میرزا محمد سلطانی
88) دکتر مرتضی مشایخی
89) دکتر محمد مشایخی
90) آقا محمد
91) مجرم خوانساری
92) ناجی خوانساری
93) هالک خوانساری
94) هلالی خوانساری
95) واصب خوانساری
96) وصلی خوانساری
97) همایون خوانساری
98) یوسفا خوانساری
عسل :
کلمه نحل به معنی زنبور عسل در آیات 68 و 69 سوره نحل در جزء 14 قرآن کریم آمده است . در تفسیر آیه 68 چنین آمده است : " پروردگارت به زنبور عسل وحی فرستاد!" در اینجا لحن قرآن به طرز شگفت انگیزی تغییر می یابد ، در عین ادامه دادن بحث ها در زمینه نعمت های مختلف الهی و بیان اسرار آفرینش در این سوره ، سخن از زنبور عسل و سپس خود عسل به میان می آورد . اما شکل یک مأموریت الهی و الهام مرموز که نام وحی بر آن گذارده شده است . نخست می گوید : " و پروردگار تو به زنبور عسل ، وحی کرد که خانه هایی از کوه ها و درختان و داربست هایی که مردم می سازن انتخاب کن ."
پیشینه زنبورداری در ایران بنا به اسناد تاریخی موجود به زمان هخامنشی باز می گردد . پرورش زنبور عسل به روش مدرن در ایران دارای سابقه ای بیش از نیم قرن است و بنا بر اطلاعات موجود در سال 1340 تعداد 50 هزار ملکه از خارج از کشور به جهت اصلاح نژاد زنبور وارد گردیده است . اما هنوز هم در بعضی از مناطق روستایی کندوهای بومی مورد استفاده قرار می گیرد . بنابر آمارهای موجود حدود 3.2 % از کل کلنی های زنبور عسل به روش بومی و سنتی مورد بهره برداری قرار می گیرد .
شهرستان خوانسار به عنوان قطب پرورش زنبور عسل در سطح کشور دارای بیش از 42000 کلنی فعال زنبور عسل می باشد که بر اساس آمارهای موجود در شرکت های تعاونی تعداد افراد شاغل در بخش های نگهداری و خدمات شغلی بیش از یک هزار نفر می باشد که مجموعاً در سال حدود 800 تن شهد عسل و دیگر محصولات جانبی زنبور را تولید می نماید (ژله رویال و گرده گل)
|
 |
روش زنبورداری در شهرستان خوانسار به صورت گردش فصلی و استفاده از گل ها و گیاهان مناطق مختلف کشور ما می باشد . بر اساس شنیده ها و روایات سینه به سینه ، پیشینه زنبورداری در شهرستان خوانسار به قبل از زمان صفویه باز می گردد . آمار کندوهای شهرستان خوانسار در سال 1357 بیش از 84000 کلنی ، در سال 1367 حدود 65000 کلنی و در سال 1377 به حدود 40000 کلنی تقلیل یافت و در آمارگیری سال 1385 به 42000 کلنی رسیده است . شهرستان خوانسار با داشتن 2 شرکت تعاونی زنبورداری با بیش از 400 عضو فعال دارای بیش از 60 واحد بسته بندی عسل می باشد که به عنوان فطب تهیه و توزیع عسل در ایران بوده و عسل های با کیفیت و با بسته بندی شکیل به بازار عرضه می نماید .
سالیانه به لحاظ مرغوبیت و توان عرضه محصولات کیفی ، صدها تن عسل به خارج از ایران صادر می گردد . زنبورداران عزیز نه فقط عسل تولید می کنند بلکه با گرده افشانی ، تولید میوه های مرغوب در ایران را رقم می زنند .
تولیداتی همچون گرده گل ، ژله سلطنتی ، زهر زنبور و ... می تواند درآمد سرشاری را بجز عسل برای زنبورداران به ارمغان آورد .
زنبور به هنگام ساختن عسل آن چنان ماهرانه ، عمل می کند که خواص دارویی گیاهان کاملا محفوظ می ماند .
محصولات باغی :
خوانسار از لحاظ منابع طبیعی یکی از غنی ترین شهرهای ایران است ، یکی از بخش هایی که غنای طبیعی خوانسار در آن هویداست وجود تعداد بالای باغات سطح این منطقه است که در آن انواع محصولات باغی از قبیل گردو ، بادام ، آلو ، سیب ، هلو ، گلابی ، شاه میوه ، گوجه سبز و ... وجود دارد .
 |
 |
 |
 |
|
|
سوغات :
خوانسار یکی از مهمترین مراکز تولید عسل طبیعی در کشور است که شهرت آن جهانی است .
همچنین گز خوانسار که معروف ترین آن گز عصاری می باشد با حذف شکر سفید از ترکیبات ساخت گز و جایگزین نمودن گز انگبین خوانسار ، ترنجبین ، شیر خشت و گز علفی به جای آن توانسته علاوه بر حفظ اصالت و کسب کیفیت برتر در این عرصه شهرتی حتی فراتر از مرزهای کشور به دست آورد .
خشکبار و تنقلات محلی از جمله گردو ، بادام ، آلو و برگه زردآلو نیز از دیگر سوغات خوانسار هستند . محصولات باغی فصلی را نیز به تناسب فصل از سوغات این شهرستان به حساب می آیند .
|
|
|
صنایع دستی :
از جمله مهمترین صنایع دستی که از گذشته های دور در این شهرستان بوده و قسمتی از درآمد خانواده های شهری و روستایی را تأمین می نمود قالیبافی بوده است . ولی به دلایل متعدد در حال حاضر بازار فرش راکد و بافندگان و تولیدکنندگان فرش با مشکلات عدیده ای روبرو می باشند .
قلم زنی ، صنایع چوب ، منبت کاری و سفالگری از جمله صنایع دستی این شهرستان در دهه های اخیر بوده و از هنر خاصی برخوردار بوده است .
مأخذ: خوانسار نیوز
